Het is een opvallende verschijning: de naaktkat, ook wel de Sphynx genoemd. Hoewel niet geheel haarloos, hebben deze katten maar enkele heel dunne donsharen over het gehele lijf. Hierdoor vereisen ze een bijzondere verzorging, waaronder regelmatige wasbeurten en bescherming tegen zowel kou als warmte.
Korte samenvatting
De Sphynx is een kattenras wat van oorspronkelijk afkomstig is uit Canada, waar een aantal fokkers bewust selecteerden op het gen voor naaktkatten. Het resultaat is een kattenras dat bijna haarloos is en daardoor een bijzondere verschijning vormt. De Sphynx staat niet alleen bekend om het naaktgen, ook het karakter van dit ras is wat hem vele liefhebbers oplevert over de hele wereld. Deze naaktkat is een fijn huisdier vanwege z’n sociale aard en soms extreme aanhankelijkheid.
Voor- en nadelen
De Sphynx is een prettig huisdier; ze zijn gezellig, aanhankelijk en sociaal. Tegelijkertijd hebben ze echte kattenstreken en gaan graag op onderzoek uit. Ze zijn speels en gaan doorgaans goed om met soortgenoten en andere huisdieren. Ze hechten sterk aan hun eigenaren en zijn daarom fijn gezelschap binnenshuis. De naaktkat heeft doorgaans ook weinig behoefte aan buitenruimte. Door het gebrek aan een isolerende vacht hebben ze moeite om hun lichaamstemperatuur te reguleren. Ze zullen daarom van nature de warmte van thuis opzoeken. Wel vergt de naaktkat ook wat extra verzorging. De huid kan vanwege het aangemaakte huidvet (talg) enigszins vettig gaan aanvoelen en zelfs vlekken achterlaten op meubilair. Daarom moeten naaktkatten regelmatig gewassen worden. Ook moeten de oren regelmatig gereinigd worden en vereisen ze een voedzaam dieet om voldoende energie te produceren om de lichaamstemperatuur op peil te houden.
Uiterlijke kenmerken
De Sphynx is een middelgroot, krachtig gebouwde kat. Het gemiddelde gewicht van een volwassen naaktkat ligt rond de 6 kilo. De huid is vaak wit-grijs gevlekt, maar kan in elke kleurencombinatie en patroon voorkomen. De Sphynx kat heeft een driehoekig hoofd met een spits toelopende voorsnuit. De grote ogen en oren complimenteren de opvallende uitstraling. De naaktkat is niet volledig kaal, maar heeft een flinterdun laagje donsharen die zacht aanvoelen. Op het hoofd, en dan met name rond de oren, kunnen de donsharen iets langer en rijker zijn. De lange, smalle staart heeft vaak ook een franje aan de staartpunt.
Persoonlijkheid en karakter
Naaktkatten als de Sphynx verkeren graag in het gezelschap van mensen. Ze zijn zeer aanhankelijk en bivakkeren het liefst bij iemand op schoot, maar zijn ook in voor een spelletje. Een soortgenoot in huis weten ze vaak te waarderen, en is zelfs een must te noemen voor wanneer de eigenaren veel van huis zijn. Ook met andere huisdieren kunnen ze goed overweg. Hiervoor geldt wel dat alles makkelijker gaat als de kat dit gewend is vanaf een jonge leeftijd. Verder zijn ze niet alleen lichamelijk gevoelig te noemen, ook hun psyche is sensitief. Ze zijn goed in het aanvoelen van emoties en kunnen hier vaak correct op inspelen. Ze hebben een gemiddeld energieniveau, maar geven de voorkeur aan activiteiten binnenshuis vanwege de slechte omgang met koude temperaturen.
Verzorging
Door het gebrek aan vacht vraagt de huid van een naaktkat als de Sphynx om specifieke verzorging. In de zomermaanden is het kwetsbaar voor verbranding zoals bij mensen, en in de winter kan de kat het daadwerkelijk koud krijgen. Hij trekt zich dan graag terug in een zachte, warme mand of dicht tegen z’n eigenaren aan. Zonnebrandcrème zijn op zonnige dagen geen overbodige luxe, en jaarrond moet de huid in conditie gehouden worden door regelmatig wassen. Door het gebrek aan beharing wordt de natuurlijke vetlaag van de huid onvoldoende afgevoerd, hierdoor kan de kat zonder periodieke wasbeurten vettig aanvoelen en vlekken achterlaten. Ook hebben Sphynxen de neiging om bovengemiddeld veel oorsmeer te produceren. Oren reinigen behoort daarom ook tot de specifieke verzorging van dit ras.
Beweging en speelsheid
Voor een gezonde Sphynx is beweging een belangrijk onderdeel van z’n dagelijkse routine. Het is een zelfverzekerd, nieuwsgierig ras. Ze onderzoeken graag hun eigen domein, spelen met hun eigenaren en ook met soortgenoten. Zelfs andere huisdieren worden, mits beide goed gesocialiseerd, als speelmaatjes bestempeld. Vanwege de affiniteit met warmte zal de naaktkat z’n activiteiten vaak wel beperken tot binnenshuis. Tenslotte is het belangrijk te weten dat Sphynxen een voorliefde hebben voor hoogte, ze zullen graag nieuwe plekken in huis verkennen op acrobatische wijze.
Geschiedenis
De Sphynx is een resultaat van selectief fokken op één gen. Dit gen veroorzaakt de typische aangeboren kaalheid bij katten, en was tot dusver gevonden in diverse kattenpopulaties over de wereld. Rond 1960 ging men in Canada gericht fokken op haarloze katten, het ras werd de Canadian Hairless genoemd. Omdat de populatie gebaseerd was op slechts enkele katten die toevallig werden geboren met de genmutatie voor kaalheid, kreeg het ras al snel te maken met de negatieve gevolgen van inteelt. In Nederland werd een succesvolle poging gedaan om vers bloed in te kruisen: Dr. Hugo Hernandez kruiste de Sphynx met een ander bijzonder ras, de Devon Rex. Deze katten hebben een zeer korte, gekrulde vacht, welke genetisch gezien zeer dicht bij de kaalheid van de Sphynx bleek te liggen. Deze kruisingen gaven de naaktkat z’n uiteindelijke typische kenmerken.
Gezondheidsproblemen
De Sphynx is ontwikkeld uit slechts een kleine groep katten uit Canada en Nederland. Als gevolg daarvan is het vatbaar voor een aantal gezondheidsproblemen. Zo kunnen ze last hebben van patella luxatie, ook wel afgekort tot PL. Bij PL heeft de knieschijf te veel speling in het kniegewricht en kan (deels) uit de kom raken. Dit kan mankheid veroorzaken en pijnklachten geven, maar de symptomen kunnen ook mild zijn zodat ze amper waarneembaar zijn voor de eigenaren. De naaktkat kan ook last hebben van hartproblemen: hypertrofische cardiomyopathie (HCM) en mitralisklepdysplasie komen af en toe voor. De neurologische afwijking Congenitaal Myastheen Syndroom (CMS) komt ook significant vaker voor bij de Sphynx. Tenslotte zijn ze vanwege de onbeschermde huid kwetsbaarder voor huidkanker na blootstelling aan UV straling van de zon.
Opvoeden en socialiseren
Over het algemeen is de Sphynx geen moeilijke kat. Hij is graag in de buurt van mensen en is vriendelijk, vrolijk en zachtaardig. Z’n gevoelige karakter maakt hem meegaand, maar zorgt er ook voor dat hij erg onder de indruk kan zijn van een te hardhandige opvoeding. Deze katten moeten haast letterlijk en figuurlijk met fluwelen handschoenen behandeld worden. Met de juiste socialisatie met zowel mensen als dieren kan de Sphynx zich ontwikkelen tot een tolerante kat die zich goed kan aanpassen in uiteenlopende situaties. Sommigen noemen dit ras één van de hondachtige katten vanwege hun volgzame karakter. De mogelijkheden met deze naaktkatten zijn daarom groot, maar ze vereisen ook veel tijd en aandacht in hun jonge jaren. Er dient extra aandacht besteed te worden aan dit sociale aspect. De Sphynx is graag bij zijn eigenaren, als deze vaak en veel afwezig is, kan dit ras als problematisch ervaren.
Geschikt voor beginners?
De Sphynx kan met recht een handenbinder genoemd worden. Niet alleen vraagt deze kat met z’n aanhankelijke karakter veel tijd en aandacht van z’n eigenaren, ook lichamelijk vereist hij assistentie. De verzorging van de huid en oren behoren tot het wekelijkse ritme als men een Sphynx in huis heeft. Daarnaast moet men voorbereid zijn op weersinvloeden als koude winters, een sterke zonkracht en regen. Ook is het een misverstand dat de Sphynx als naaktkat hypoallergeen is. Ondanks het gebrek aan vacht is de Sphynx niet altijd geschikt voor mensen met een kattenallergie. Allergische reacties komen namelijk meestal niet voort uit de haren van de kat, maar een eiwit in het speeksel. Dit betreffende eiwit is bij de meeste Sphynx katten volop aanwezig. Hierdoor zijn ze geen eerste keus voor mensen met een kattenallergie. Ook de beginner moet rekening houden met de extra zorg die komt kijken bij het hebben van een Sphynx.
Wat kost een naaktkat Sphynx?
De Sphynx is geen makkelijk te fokken kattenras. De jonge kittens zijn vanwege hun kaalheid kwetsbaar en moeten extra goed verzorgd worden om gezond op te groeien. Bij de aanschaf van deze kat moet men daarom rekening houden met een prijs van rond de 1400 euro. Na de kostprijs moeten eigenaren rekening houden met terugkerende kosten, waaronder een voer met een hoge voedingswaarde geschikt voor dit ras, dierenartskosten, kattenmand, accessoires zoals een krabpaal, en verzorgingsproducten. Tenslotte is het altijd aan te raden om een budget te hebben voor onvoorziene kosten als een dierenartsrekening.
Een goede Sphynx fokker vinden?
Overweeg je een naaktkat als de Sphynx te kopen? Dan is het goed te weten wat hier allemaal bij komt kijken. Deze extraverte katten zijn een aanwinst op je huishouden, maar komen met een uitgebreide gebruiksaanwijzing! Met de juiste informatie over dit ras en een goede fokker kan de Sphynx en volwaardig gezinslid worden.
Ga je op zoek naar een fokker van de Sphynx? Wees dan bereid om kritisch te zijn. Ouderdieren die zijn getest op erfelijke afwijkingen kunnen veel leed besparen bij de nakomelingen. Ook dienen de kittens bij een fokker voldoende aandacht te besteden aan de socialisatie in de eerste weken. Nederland telt helaas niet veel Sphynx fokkers, wees daarom voorbereid op enige wachttijd voordat je een kitten kan verwelkomen in je gezin.
